Bạn đã biết đến nhiễu loại xôi như xôi gấc, Xôi đỗ, xôi lạc, xôi xéo, xôi gà, xôi chim… Nhưng đến Tuyên Quang, bạn sẽ được biết đến một loại xôi đặc biệt, được những bàn tay khéo léo của các bà, các. mẹ người Tày làm từ những sản vật của đồng ruộng, núi rừng. Đó là xôi ngũ sắc. Sau đây là công thức cách làm xôi ngũ sắc ngon từ rau củ của người Thái vùng Tây Bắc.
Xôi ngũ sắc Tây Bắc
Ý nghĩa xôi ngũ sắc
Xôi ngũ sắc hội tụ được những giá trị truyền thống và hiện đại, mang ý nghĩa về quan niệm vũ trụ, triết lý âm dương và ý nghĩa nhân sinh cao đẹp. Khẩu cắm lanh là cơm xôi màu đỏ tượng trưng cho khát vọng. Khẩu cắm lăm là cơm xôi màu tím tượng trưng cho trái đất trù phú. Khẩu cắm hương là cơm xôi màu vàng tượng cho sự no ấm đầy đủ. Khẩu khiêu là cơm xôi màu xanh tượng trưng cho màu xanh của núi rừng Tây Bắc. Khẩu nón là cơm xôi màu trắng tượng trưng cho tình yêu trong trắng thuỷ chung.
Bí quyết làm xôi ngũ sắc ngon
Để nấu được xôi ngũ sắc ngon, thơm dẻo người làm nghề phải tuân thủ nghiêm ngặt theo các quy trình từ khâu chọn lá nhuộm màu đến việc đô xôi. Nguyên liệu để nấu xôi phải là gạo nếp Tú Lệ hạt to, trong, một loại nếp thơm ngon và nổi tiếng nhất vùng.
Xôi được làm từ thứ gạo nếp ngon, hạt to tròn, hương thơm ngọt mũi. Ngũ sắc bao gồm các màu: Trắng, đỏ, xanh, vàng, tím. Màu trắng thì chỉ cần đồ gạo nếp là được. Các màu còn lại phải tìm cách nhuộm gạo. Các loại lá, củ đặc trưng cho từng màu để nhuộm dễ tìm.trong rừng, hoặc trong vườn nhà. Mỗi vùng có một cách làm riêng.
Xôi ngũ sắc tượng trưng cho gì?
- Màu đỏ dùng quả gấc, lá cơm đỏ.
- Màu xanh dùng lá gừng, lá cơm xôi xanh, hoặc vỏ bưởi, vỏ măng đắng, lá cây ba soi, cây thành ngạnh khô, đốt lấy tro ngâm với nước có pha chút vôi.
- Màu vàng dùng củ nghệ già giã lấy nước.
- Màu tím dùng lá cơm đen, hoặc lá cây sau sau…
Bốn loại lá rừng dùng để nhuộm các màu xanh – đỏ – tím – vàng được người dân lựa chọn kĩ lưỡng, lá không được quá non hay quá già. Sau đó rửa sạch nấu với nước lấy từ suối nguồn ở xã Tú Lệ. Khi đã có nước màu, gạo nếp được cho vào ngâm khoảng 10 tiếng rồi vớt để ráo nước.
Gạo ráo nước sẽ được đồ trong chõ xôi truyền thống của đồng bào gọi là Mô Lửng – Tay Lung. Chõ xôi hình bầu dục bằng thân cây cọ hoặc gỗ thơm được gọt đẽo để thủng hai đầu, đầu trên có nắp đậy, đầu dưới lót bằng phên nứa, mỗi chõ xôi được hơn 1 kg gạo. Quá trình đồ xôi lửa phải đều, đượm than, Xôi chín dẻo, thơm đậm, dù nóng hay nguội nắm chặt tay cũng không dính.
- Xem thêm cách làm xôi chay ngon cho bữa tiệc
Cách đồ xôi Ngũ Sắc
Trong cách nấu xôi ngũ sắc ngon thì quan trọng nhất là khâu đồ xôi. Nhuộm gạo đã công phu, khâu đồ xôi cũng phải thật khéo léo. Những mâm xôi ngũ sắc của các gia đình trong mỗi dịp lễ, tết thường nhỏ và được đổ chung các màu trong một chõ. Gạo ngầm màu nào dễ phai nhất được cho vào chõ đầu tiên, kế đến là các màu còn lại, màu trắng trên cùng.
Trong các dịp lễ tết có quy mô lớn như lễ hội Lồng Tông, lễ tế của dòng họ hay cưới hỏi, mâm xôi được làm lớn hơn, từ 5 đến 50 kg gạo. Phải đồ mỗi màu một chỗ riêng. Có nơi bày thành bông hoa ð cánh, mỗi cánh một màu, có nơi bày theo hình ruộng bậc thang, mỗi bậc một màu, có nơi dùng khuôn gỗ đóng thành tháp, nhiều tầng.
Xôi chín được đơm vào đĩa hoặc trình bày theo từng ý tưởng khác nhau với ð màu xanh – đỏ – tím – vàng – trắng. Năm màu được ghép trên một mâm xôi hình cánh hoa ban thì tượng trưng cho thuyết âm dương Ngũ hành, đồng thời thể hiện khát vọng yêu thương, tình yêu son sắt thuỷ chung, lòng yêu mẹ kính cha của đồng bào dân tộc Thái Tây Bắc.
Top 2 cách làm xôi ngũ sắc ngon
Phiên bản chay của cách nấu dưới đây là bỏ qua phần chế biên tôm. Còn về cách đồ xôi thì vẫn như các món xôi khác. Có thể lưu ý các thông tin bí quyết đề cập phía trên để nấu được xôi ngon.
Xôi ngũ sắc chay
Dụng cụ
Nguyên liệu
- 1,5 kg gạo nếp (loại ngon)
- 1 bó lá cẩm
- 1 bó lá dứa
- ½ quả gấc
- 100 g nghệ tươi
- 5 thìa cafe muối
- 3 thìa cafe đường
- 3 thìa canh nước cốt dừa
- rượu trắng
Cách làm
Sơ chế
- Vo sạch gạo nếp rồi ngâm với nước để qua đêm từ 4 tới 6 giờ cho gạo nở ra.
- Rửa sạch các loại lá dứa, lá cẩm
- Rửa sạch, bỏ vỏ, giã nguyễn nghệ tươi.
Tạo màu
- Nghệ tươi sau khi giã nhuyễn đổ thêm vào 1 lít nước lọc, lọc lấy nước vàng và bỏ bã đi.
- Lá cẩm đem cắt khúc rồi cho vào nồi, thêm 1 lít nước lọc và đun sôi trong khoảng 10 phút. Lúc này, nước sẽ nhuộm màu tím của lá cẩm, lọc lấy phần nước màu tím còn bỏ lá đi.
- Lá dứa cho vào máy xay sinh tố xay thật nhuyễn, đổ vào 1 lít nước lọc, bóp lấy nước cốt màu xanh qua rây, bỏ bã đi.
- Lấy 1 bát đựng gấc, thêm vào một chút rượu trắng, dùng tay đeo bao nilong bóp thật kỹ đến khi phần thịt gấc tách hết ra khỏi hạt, bỏ hạt đi.
Đồ xôi
- Chia phần gạo nếp đã sơ chế làm 5 phần. Cho mỗi phần ngâm với một loại nước màu. Sau đó cho thêm 1 thìa canh nước cốt dừa, 1 thìa cà phê đường và 1 thìa cà phê muối. Ngâm trong khoảng 3 giờ thì ta được 3 loại màu.
- Còn một phần trộn đều với thịt gấc thêm 1 thìa cà phê muối trộn đều, một phần giữ nguyên và cũng thêm muối.
- Sau khi ngâm, cho gạo nếp vào nồi đồ xôi, bật lửa lớn để hạt gạo nếp được nở chín đều.
- Sau 30 phút dùng đũa để xới tơi, nếu thấy xôi có vẻ khô thì có thể rưới thêm chút nước lên trên.
- Hấp cho đến khi xôi chín mềm thì tắt bếp, bắc nồi xôi xuống.
Video hướng dẫn
Ghi chú
- Nếu bạn có nồi đồ xôi lớn thì có thể đồ cả 5 loại xôi trong 1 lần.
- Khi thấy xôi bị khô, có thể rưới chút nước lên, nếu bạn rưới nước cốt dừa thì càng ngon nhé.
- Ngâm gạo với nước cốt dừa thì xôi sẽ dẻo bùi, mùi vị rất tuyệt vời.
Dinh dưỡng
- Xem thêm cách làm xôi gấc
Xôi ngũ sắc chấy tôm
Nguyên liệu
- 1 bát xôi gấc
- 1 bát xôi lá cẩm
- 1 bát xôi đậu xanh
- 100 g tôm tươi
- 50 g đậu xanh (cà)
- lá chuối
- bột nêm
- dầu ăn
Cách làm
- Ngâm mềm đậu xanh, sau đó cho vào nồi nấu chín, tán nhuyễn.50 g đậu xanh
- Luộc hoặc hấp tôm chín, bóc bỏ vỗ, cho vào máy xay nhuyễn. Nêm bột nêm, cho vào chảo không dính, chấy khô.100 g tôm tươi, bột nêm, dầu ăn
- Cắt lá chuối khoảng 5 x 7 cm, trải ra khay. Cho từng loại xôi vào cuộn lại, thả vào chảo dầu nóng để rán hoặc nướng vàng.1 bát xôi gấc, 1 bát xôi lá cẩm, 1 bát xôi đậu xanh
- Xếp từng cuộn xôi ra đĩa, quết đậu xanh lên trên, sau đó cho tôm đã chấy lên, dùng ngay.lá chuối
Video hướng dẫn
Ghi chú
Dinh dưỡng
Một số lưu ý khi làm xôi ngũ sắc
Xôi ngũ sắc là món ăn truyền thống của Việt Nam, được làm từ các loại gạo và đậu khác nhau, tạo nên 5 màu sắc khác nhau. Để chọn nguyên liệu làm xôi ngũ sắc chuẩn vị nhất, bạn có thể làm theo các bước sau đây:
- Chọn gạo: Nên chọn gạo nếp ngon, có màu trắng tinh, không bị hỏng hoặc cứng. Bạn có thể chọn các loại gạo nếp như gạo nếp than, gạo nếp cái hoa vàng, gạo nếp lá cẩm, gạo nếp gấc hoặc gạo nếp thơm.
- Chọn đậu: Để tạo ra màu sắc đỏ cho xôi, bạn có thể chọn đậu đỏ hoặc đỗ đỏ. Để tạo ra màu sắc vàng cho xôi, bạn có thể chọn đỗ xanh. Để tạo ra màu sắc xanh cho xôi, bạn có thể chọn đậu xanh hoặc đỗ xanh. Để tạo ra màu sắc tím cho xôi, bạn có thể chọn đỗ đen. Để tạo ra màu sắc trắng cho xôi, bạn có thể dùng gạo nếp trắng.
- Sơ chế đúng cách: Trước khi nấu, các loại đậu cần phải được ngâm nước từ 6-8 giờ hoặc qua đêm để mềm. Gạo cũng cần ngâm nước từ 4-6 giờ để khi nấu sẽ mềm và dẻo hơn.
- Sử dụng nước lọc sạch: Khi nấu xôi ngũ sắc, nên sử dụng nước lọc để đảm bảo xôi có mùi vị tốt.
- Thêm gia vị: Để tăng thêm hương vị cho xôi, có thể thêm một ít dầu mè, dầu đậu nành và một ít muối.
- Nấu với lửa vừa: Khi nấu, nên để lửa vừa để đảm bảo xôi được nấu chín đều mà không bị khô.
- Khuấy đều: Khi nấu xôi, nên khuấy đều để đảm bảo xôi không bị dính và chín đều.
- Thêm nước khi cần: Nếu xôi còn chưa chín hoặc bị khô, bạn có thể thêm thêm nước để xôi chín và không bị khô.
Kết luận
Cảm ơn quý khách đã để tâm qua bài viết đây của amthucdochay.com. Mong răng với cách làm xôi ngũ sắc này, bạn sẽ có bữa sáng ngon miệng cho gia đình.